«SANLÍ ÓZBEKSTAN – 2030» STRATEGIYASÍ

Respublikamızda sanlı ekonomikanı jedel rawajlandırıw, barlıq taraw hám tarmaqlarǵa, bárinen burın, mámleketlik basqarıw, bilimlendiriw, densawlıqtı saqlaw hám awıl xojalıǵına zamanagóy málimleme-kommunikaciya texnologiyaların keńnen engiziw boyınsha kompleksli ilajlar ámelge asırılmaqta. Ózbekstan Respublikası Sanlı texnologiyalar ministrligi tárepinen mápdar ministrlikler hám uyımlar, biznes hám ilimiy toparlardıń wákilleri, sonday-aq, sırt elli ekspertlerdiń qatnasıwında "Sanlı Ózbekstan - 2030" strategiyası islep shıǵıldı.

1997-jil 24-aprelde Ózbekstan Respublikasının “Maǵlıwmat alıw kepillikleri hám erkinligi haqqında”ǵı 400-I-sanlı Nızamı qabıl etildi.

Ózbekstan Respublikasında puqaralar hám isbilermenlik wákilleri ushın normativlik-huqıqıy hújjetlerdi, mámleket byudjeti parametrlerin hám soǵan uqsas máselelerdi talqılaw hám de qabıllawda elektron tárizde qatnasıwları ushın keń múmkinshilikler jaratılǵan. Bul processte puqaralar hám isbilermenler aktiv qatnasıwı múmkin.

Mámleketimizde sanlı texnologiyalardı rawajlandırıwǵa jaratılǵan keń imkaniyatlar sebepli salmaqlı nátiyjelerge erisilmekte. IT-park rezidentleriniń sanı 2800 den astı, sırt el kompaniyalarınıń sanı 752 ge jetti. 40 mıńǵa shamalas jaslar bul tarawda joqarı dáramat tappaqta.

Keyingi bes jılda tarmaq eksportı 170 millionnan derlik 1 milliard dollarǵa jetti. Internet tezligi 7 esege, mobil internet tezligi 4,5 esege arttı. Ótken jılı startaplar ushın 70 million dollar venchur investiciya alıp kelindi.

Nátiyjede Ózbekstan 12 poziciyaǵa kóterilip, startap ekosistemaları global reytinginiń top-100ligine kirdi. Sonday-aq, xalıqaralıq jasalma intellektke tayarlıq indeksinde mámleketimiz 17 poziciyaǵa kóterilip, Oraylıq Aziyada birinshi orındı ieledi. Ózbekstan telekommunikaciya tarawınıń ósiw pátleri boyınsha ǴMDA mámleketleri reytinginde birinshi orındı iyeledi.

Bul baǵdardaǵı jumıslar izbe-iz dawam ettirilmekte. Atap aytqanda, kelesi jılı mámleketlik xızmetlerdiń 70 procentin sanlastırıw, IT xızmetler kólemin 100 trillion sumǵa jetkeriw maqset etilgen. Sonday-aq, Elektron húkimetti rawajlandırıw indeksinde keminde 55-orınǵa kóteriliw rejelestirilgen. Bul kórsetkishlerge erisiw ushın bir qatar hújjetlerdiń joybarları islep shıǵılǵan.

Búgingi kúnge kelip 760 túrdegi mámleketlik xızmetler sanlastırıldı. Ótken jılı 10 million puqara sanlı xızmetlerden paydalanǵan. Sanlastırıw nátiyjesinde xalıqtan 70 ten aslam túrdegi maǵlıwmatnama hám hújjetler talap etiw biykar etildi.

Keyingi eki jılda elimizde 215 IT-bilimlendiriw orayları ashılǵan. «Bir million programmist» joybarı da óz nátiyjesin berdi. Házirgi waqıtta IT-parkler qánigeleriniń kópshiligi usı baǵdarlamanı pitkergen jaslar esaplanadı. Endi jaslardı «Coursera» platforması arqalı oqıtıw da keńeytiledi. Olardıń arasınan eń qábiletlileri tańlap alınıp, óz aldına baǵdarlama tiykarında xalıqaralıq IT-bazar ushın tayarlanadı.

Kiberqáwipsizlik tuwralıǵı nızamshılıq. Ózbekstan Respublikasınıń “Kiberqáwipsizlik tuwralı” Nızamı hám hám basqa nızamshılıq hújjetlerinen ibarat esaplanadi. Kiberqáwipsizlik salasın tártipke salıwǵa salıstırǵanda birden-bir jantasıw maǵlıwmatlarǵa qayta islew hám de olardı qorǵaw boyınsha programmalıq hám texnikalıq qurallardı islep shıǵıw hám de engiziw procesin shólkemlestiriw, onıń monitoringini hám qadaǵalawın ámelge asırıwǵa qaratılǵan informaciya sistemaların hám de resursların kiberqorǵawdıń birden-bir mámleket sisteması engizilgen halda támiyinlenedi. Kiberqáwipsizlik salasındaǵı birden-bir mámleket siyasatın Ózbekstan Respublikası Prezidenti belgileydi. Ózbekstan Respublikası Mámleketlik qáwipsizlik xızmeti Kiberqáwipsizlik salasındaǵı qáwender mámleket organı bolıp tabıladı.
Jeke maǵlıwmatlardı qayta islew hám qorǵaw processinde júzege keletuǵın munasiybetler, paydalanılatuǵın qayta islew qurallarınan, atap aytqanda, informaciya texnologiyalarına qaramastan, Ózbekstan Respublikasınıń 2019 jıl 2 iyuldagi “Tulǵaqa tiyisli maǵlıwmatlar tuwralı” ÓRN-547-san Nızamı menen tártiplestiriledi.

Mámleketlik basqarıwdıń ashıq-aydınlıǵın támiyinlew boyınsha reformalardı jáne de tereńlestiriw maqsetinde Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2019-jıl 9-apreldegi "Mámleketlik basqarıwdıń ashıq-aydınlıǵın támiyinlew, sonday-aq, mámlekettiń statistika potencialın arttırıwǵa baylanıslı qosımsha ilajlar haqqında"ǵı PQ-4273-sanlı qararı qabıl etildi.

Ashıq maǵlıwmatlardıń ashıq-aydınlıq hám sapa dárejesin, olardı puqaralar hám dúnya jámiyetshiligine jetkerip beriw sistemasın bunnan bılay da arttırıw maqsetinde Ministrler Kabinetiniń 23.12.2020-jıldaǵı "Ózbekstan Respublikasında ashıq maǵlıwmatlar tarawın bunnan bılay da rawajlandırıw ilajları haqqında"ǵı 808-sanlı qararı qabıl etilip, 2021-2025-jıllarda Ózbekstan Respublikasında ashıq málimleme tarawın rawajlandırıw KONCEPCIYASÍ tastıyıqlandı.

Ózbekstan Prezidentiniń 2024-jıl 14-oktyabrdegi qararına muwapıq, 2030-jılǵa shekem jasalma intellekt texnologiyaların rawajlandırıw strategiyası qabıl etildi. Bul saladaǵı infrastrukturanı rawajlandırıw ushın 50 million dollar qarjı ajıratıldı. Jasalma intellekttiń milliy modelin jaratıw hám 1 million qánige tayarlaw wazıypası qoyıldı.

 

Transport salasında ekonomikalıq nátiyjelilik hám xalıq ushın qolaylıqlar boyınsha keń kólemli ózgerisler ámelge asırılmaqta.

"Ózbekstan temir jolları" akcionerlik jámieti quramında 6 biyǵarez kárxana shólkemlestirildi. 1200 jańa júk vagonları satıp alınıp, ishki jónelislerde júk tasıw waqtı 2 esege qısqardı. Sanlastırıw nátiyjesinde vagonǵa buyırtpa beriw procesi 7 basqıshtan 3 basqıshqa, onı orınlaw waqtı 72 saattan 12 saatqa qısqardı. Tashkent qalası átirapındaǵı poezdlardıń ótkeriwsheńligi 30 procentke arttı.

"Uzbekistan Airways" sistemasında aviareysler sanı 25 procentke arttı. Ishki jónelislerge 8 jańa samolyot qoyıldı, ishki reysler sanı 2,5 esege kóbeydi. Milliy aviakompaniyanıń Oraylıq Aziya xalıq aralıq tasıwlarındaǵı úlesi 20 procentke jetti.

"Uzbekistan Aeroports" samolyotlar, júk hám jolawshılarǵa xızmet kórsetiw menen shuǵıllanadı. Aeroportlardı basqarıwǵa jeke sektordı tartıw unamlı nátiyje bermekte. Dúnyanıń 44 aviakompaniyası Ózbekstanǵa reyslerdi ámelge asırmaqta.

Keyingi jeti jılda jergilikli tasıwshılardıń járdemi menen olardıń parki 7 esege kóbeyip, júk tasıwshı avtotransport qurallarınıń sanı 26 mıńǵa jetken. Xalıq aralıq tasıwlarda olardıń úlesi 35 procentten 60 procentke jetti.

Xalıq aralıq áhmiyetke iye jollardı modernizaciyalaw, olardıń texnikalıq parametrlerin jaqsılaw boyınsha úlken ámeliy jumıslar alıp barılmaqta. Atap aytqanda, ámeldegi hám keleshektegi joybarlar - cement-beton jollar, jol ótkelleri yamasa jer astı ótiw jolların qurıw, jol hám kópirlerdi mınsiz joybarlastırıw, sonday-aq, transport sheshimlerin islep shıǵıw. Ayrıqsha itibar qáwipsizlikti hám háreket qolaylılıǵın arttırıwǵa qaratılmaqta.

Elimizde temir jol transport tarmaǵı izbe-iz rawajlanbaqta. Atap aytqanda, 2018-jılı "Buxara-Miskin" jónelisi qurılıp, Xiywaǵa shekemgi aralıq 242 kilometrge shekem qısqardı. Elektrde háreketlenetuǵın poezdlardıń nátiyjeliligi 4,5 ese ekenin esapqa alıp, jollardı elektrlestiriw dawam ettirilmekte. Keyingi jılları "Qarshı-Kitap," "Pap-Namangan-Ándijan," "Qarshı-Termiz" jónelisleri elektrlestirildi.