Ózbek milliy lipasları júdá jaqtı, shıraylı, qolay bolıp, xalıqtıń bay materiallıq dástúrleri hám turmıs táriziniń bir bólegi bolıp tabıladı. Qalalarda milliy lipastaǵı adamlardı tabıw kemnen-kem ushraydı, búgingi kúnde ol dástúriy bayram ilajlarında kiyiledi, biraq awılda ol ele de kúndelik hám dem alıw kúnleri lipaslarınıń bir bólegi bolıp xızmet etedi.

Ózbek er adamlar kiyimleri

Er adamlar milliy lipasınıń tiykarın shapan quraydı, ol belge oramal - kiyikshe menen baylanadı. Dástúriy bas kiyim - taqıya. Denesine kóylek, shalbar - tómengi bólegine tarayıp turatuǵın keń shalbar kiyiledi. Ayaqları juqa teriden tigilgen etiklerde.
Tolıq lipastaǵı qamarlar kóbinese júdá oqlanǵan - maqpal yamasa naǵıs salınǵan, gúmis naǵıslı túkler  menen. Kúndelik kóylek uzın oramal sıyaqlı qamar menen baylanısqan.

Ózbek hayallar kiyimleri

Dástúriy ózbek hayallar lipası xan-atlastan tigilgen kóylektiń tunikaǵa uqsas ápiwayı kesindilerinen, sonıń menen birge, gúllilerden ibarat. Bayramǵa say kiyimlerde atlas shúberek hám bay altın keste isletiledi. Hayallar bas kiyimi bir waqtıniń ózinde ush elementti óz ishine aladı: taqıya, sharf hám salle. Altın yamasa gúmisten jasalǵan zergerlik buyımları mudamı barlıq jastaǵı ózbek hayalları lipasına ajıralmaytuǵın qosımsha bolıp kelgen.

Kesteshilik naǵısları kútilmegende tańlanbaǵan. Ol mudamı tilsimli yamasa ámeliy áhmietke ie bolǵan. Sızbadan social poziciyanı túsiniw múmkin edi, geyde oǵan basqa mánisler de kiritilgen. Mısalı, artıqsha bezew bermey tákirarlanatuǵın geometriyalıq naǵıs ayrıqsha tumar bolıp tabıladı. Toq kók, qara reńdegi shúbereklerden tigilgen lipaslar Ózbekstannıń hesh bir aymaǵında kiyilmegen. Soǵd naǵısları zardushtiylik tásirin saqlap qalǵan. Bul regiondaǵı reńler jámiettegi poziciyaǵa qaray saylanǵan. Mısal ushın, hayaldıń lipasında kók hám biynápshe gúli reńlerdiń keń tarqalǵanlıǵı erining joqarı mártebesi haqqında xabar beredi hám jasıl reńli naǵıslar kóbinese dıyxanlar hám ónermentler tárepinen isletilingen.

Ayaq kiyimi mási (ishiǵi — arqası joq, astı jumsaq, tobıǵı joq shıraylı etik) hám turpayı sherimnen yamasa rezinadan tigilgen etiklerden ibarat bolǵan. Bul búgingi kunge shekem abırayǵa ie bolǵan júdá qolay hám ıssı ayaq kiyimi.

Hayallar hám er adamlar milliy bas kiyimi. Taqıyalar.

Dástúriy ózbek kiyimindegi tiykarǵı detallardan biri bul bas kiyim bolıp tabıladı. Oraylıq Aziyanıń kóplegen mámleketlerinde, atap aytqanda, Ózbekstanda milliy bas kiyimi taqıya esaplanadı. Taqıya atı turkiy «tube» den kelip shıqqan bolıp, «joqarı, tepa» dep awdarma etiledi. Onı er adamlar, hayallar hám balalar kiedi. Tek jası úlken hayallar taqıya kiymeydi.

 

Endi iri qalalarda taqıya kiygen adamdı kóriw kemnen-kem ushraydı hám kóbinese bul shańaraqqa tiyisli hám diniy bayramlar ushın kiyimniń zárúrli detali bolıp tabıladı. Dástúriy taqıya tetraedral konus tárizli formaǵa ie bolıp, ol qara reńde, 4 «burısh» hám 16 miniatyura qamar formasında aq naǵıslı naǵıs salınǵan. Kúndelik taqıya «burısh» eń ápiwayı hám eń keń tarqalǵanlarınan biri bolıp tabıladı, biraq onıń áhmietin itibarsız qaldırmaw kerek. Ózbekstannıń hár bir wálayatında ayrıqsha taqıya boyı hám naǵısları bar.

Eń bay túrlisi menen Ózbekstanda taqıya tigiw boyınsha altı tiykarǵı mektep ámeldegi: Ferǵana, Tashkent, Qashqadárya -Surxondárya, Samarqand, Buxara hám Xorezm-Qaraqalpaq. Arnawlı, saltanatli ilajlar ushın elegant taqıyalar ámeldegi - olar jaqtı hám túrli naǵıslı  keste hám naǵıslarǵa, altın kestelerge bay.

dkm.gov.uz