Ataqlı «Ullı Jipek jolı» kárwan jolın Shıǵıs hám Batıs ortasındaǵı baylanıslardıń kóp ásirlik tımsalı dep ataw múmkin. Kontinentler aralıq jol 10 mıń kilometrge sozılǵan hám Shıǵıs mámleketlerin Orta jer teńizi menen birlestiriwshi buwınǵa aynalǵan. Ullı Jipek jolı eramızǵa shekemgi II ásirden derlik eramızdıń XV asirine shekem iskerlik kórsetken. Jipek jolı arqalı tekǵana kemde-kem ushraytuǵın tovarlar alıp ótilgen, bálki bilim, mádeniyat, texnologiya almasıwı, diplomatiyalıq baylanıslar da ámelge asırılǵan.

«Ullı jipek jolı» atı sol dáwirlerde Batıs mámleketleri ushın qımbat bahalı bolǵan ónim - jipek penen baylanıslı. Jipek qurtı nawqanınan jipek tayarlaw texnologiyası shama menen bes mıń jıl aldın zamanagóy Kitay aymaǵında jańalıq ashılǵan dep esaplanadı. Az-azdan jipekshilik sırları ózlestirilip barıldı hám eramızdıń III ásirinde aq kóplegen mámleketlerde, atap aytqanda, Ózbekstanda da Ferǵana oypatlıǵı aymaǵında jipek islep shıǵarıla baslandı.

Kárwanshılar jipekten tısqarı basqa kem ushraytuǵın ónimler menen de sawda etken. Badaxshannan lazurit, Soǵdiyanadan serdolik, Xotandan nefrit sıyaqlı qımbat bahalı taslar hám hátte sol dáuirlerde Arqa Orta jer teńizinde ele islep shıǵarılmaǵan shiyshe ıdıslar menen sawda etilgen.  «Jipek jolı» termini ertede payda bolǵan. 1877 jılda baron Ferdinand fon Rixtgofen birinshilerden bolıp sawda jolı kartasın tolıq úyrenip, oǵan sonday at berdi. Shama menen eramızǵa shekemiy I asirde Ullı Jipek jolı óz rawajlanıwınıń joqarı shıńına shıqtı. Sawda jolı shıǵısta Kitaydıń Loyan qalasınnan baslanıp, Kitaydıń kóplegen qalaları hám Orta Aziyadan ótip, Italiyada, Rimde tawsılǵan.

Jol ush jónelis hám kóplegen tarmaqlardan ibarat bolǵan. Tiykarǵı jónelisler Arqa, Oraylıq hám Qubla jollar edi. Arqa jol Tarim dáryası boylap Tyan-Shan tawları arqalı, Ferǵana oypatlıǵına burılıp, Orta Aziya dáryaları aralıǵınan Volganıń tómen aǵımına, grek koloniyalarına ótken. Jol ústinde kárwanlar qalalarda yamasa eń gózzal oazislerde toqtap, óz buyımların satar edi. Nátiyjede, jańa qalalar payda boldı, eskileri bolsa ósip, jáne de úlkenlesti. Ózbekstan aymaǵında sawda hám ónermentshilik qalaları: Andijan, Qoqon, Buxara, Shaxrisabz, Samarqand hám Xiva gullep-jasnaǵan.

Qubla jol Indiya, Afganistan hám Irandıń házirgi aymaqlarınan ótken. Oraylıq jol Parsı hám Orta jer teńizi arqalı ótken. Jipek jolınıń baǵdarları dúnyaǵa málim boldı hám tez arada ol arqalı tekǵana kárwanshılar emes, tań qalǵanday sayaxatshılar hám sarkardalar da oǵada basladı. Mısalı, Italiyalı sayaxatshı hám sawdager Marko Polo Ullı Jipek jolı boylap sayaxat etkeninen keyin «Dúnya hárqıylılıǵı haqqında kitap» shıǵarmasın jarattı. Sonıń menen birge, dúnyaǵa ataqlı sarkarda Shınǵısxan Ullı Jipek jolı tarmaqları boylap ótken. Kóp jıllar dawam etken mashaqatlı jol márt sayaxatshılar hám sawdagerlerdi shorshıtıp jibermedi.

Olardıń jolında jawıngerlik kóshpeliler, suwsız shól hám ıqlımı salmaqlı tawlar gezlesiwi múmkin edi. Kóbinese tuwrı joldıń baǵdarın «adamlar hám haywanlardıń suekleri» arqalı tawıp alıw múmkin edi. Biraq bul jol sebepli dúnya biz házir kórip turǵanimizday, zamanagóy tárzde ózgerdi. Danqlı estelik qalaları tariyxıy hám arxitekturalıq imaratları menen ótken zamannan bir yad retinde tiri ańızǵa aylandı.