Ózbekstan xalqı ázel-ázelden jaqsılıq hám jawızlıq, óz jurtınıń abırayı hám qádir-qımbatın qorǵaǵan qorıqpaytuǵın batırlar, húkimdarlardıń miyrimsizligi hám sonıń menen birge danıshpanlıǵı haqqında ráńbáreń ápsanalar toqıǵan hám awızdan-awızǵa ótip kelgen. Alpamıs, Siyavush, Afrasiyab haqqındaǵı belgili ápsanalar hám xalıq awızeki dóretiwshiliginiń basqa da kóplegen ráńbáreń úlgileri ádebiyatımızǵa tiykar salǵan.

Ózbek ádebiyatı tariyxında yumordıń da ornı bar. Usılayınsha xalıq eposında anekdot janrı payda bolǵan. Kulkili gúrrińlerdiń xalıq arasında belgili qaharmanı Nasriddin Áfendi baylar hám qala húkimdarları menen hiylekerlik kombinaciyalardı sheberlik penen ámelge asıratuǵın kulkili qaharman sıpatında pútkil dúnyaǵa belgili bolǵan.

Ózbek ádebiyatı klassikleriniń syujetlerin toplaǵan xalıq folklorı shıǵarmaları da qızıqlı: "Tohir hám Zuhra," "Farhad hám Shiyrin," "Layli hám Majnun" hám basqalar. Temuriyler húkimdarlıǵı dáwirinde ullı shayır hám mámleketlik ǵayratker, ózbek ádebiyatı hám ádebiyatınıń tiykarın salıwshı Áliysher Nawayı (1441-1501) ádebiyatta úlken rol oynadı. Onıń biybaha qoljazbaları búgingi kúnde de Mámleketlik Ermitaj, Luvr, Britaniya muzeyi sıyaqlı dúnyaǵa belgili muzeylerdiń kóplegen qoljazba fondlarında saqlanbaqta hám dúnyanıń kóplegen tillerine awdarılǵan. Áliysher Nawayı (1441-1501) Belgili avtorlardıń shigarmalarında Ózbekistannıń túrli dáwirlerine tiyisli tariyxıy waqiyalardı oqiw múmkin. Atap aytqanda, Zahiriddin Baburdıń (1483-1530) "Baburnama" shıǵarmasında eki imperiya - Temuriyler hám Baburiyler húkimdarlıǵı dáwirindegi mámleket turmısı súwretlengen.

XIV ásirden baslap Samarqand, Buxara, Fergana oypatlıǵı hám Xorezm qalaları Orta Aziyanıń áhmiyetli ádebiy orayları bolgan. Bul jerde poeziya hám kórkem óner jetik rawajlandı. Ásirese, Jámiy (1414-1492), Lutfiy (1367-1466), Mashrab (1653-1711), Ogahiy (1809-1874) sıyaqlı shayırlar belgili bolgan. Ózbek hayal-qızlar poeziyasına Nadira (1792-1842), Uvaysiy (1780-1845) hám Maxzuna sıyaqlı belgili shayırlar da ózleriniń biybaha úleslerin qostı.XX ásirdiń baslarında Muhammad Sharif Gulxaniy, Ogahiy, Muqimiy, Zavqiy, Furqat, Abdulla Qadiriy, Fitrat, Hamza ózleriniń eń jaqsı shıǵarmaların jazıp, ózbek ádebiyatında sociallıq realizmge tiykar saldı hám oǵan sociallıq hám siyasiy temalardı alıp kirdi.

Zamanagóy shıǵarmalar arasında Abdulla Qahhar, Ǵafur Ǵulam, Aybek, Erkin Vahidov, Abdulla Aripov hám basqa da kóplegen jazıwshılardıń shıǵarmaların oqıwdı másláhát beremiz.