Ózbek tamaqları
Ózbek asxanası Oraylıq Aziyadaǵı eń kóp túrli taǵamlardan biri. Bul jerde haqıyqıy gurmanlar hám Shıǵıs miymandoslıǵın biletuǵınlar ushın taǵamlar tayarlanadı. Ásirler dawamında regionnıń otırıqshı hám kóshpeli xalıqlarınan jıynalǵan aspazlıq dástúrleri búgingi kúnde hámmemiz ushın ózbek asxanasınıń mazalı taǵamlarınan birden-bir hám túsinikli receptinde jámlengen.
Ózbek halqası - halqas. Áyyemnen ózbekler erte tańnan dasturxanǵa jańa pisirme hám qaymaq berip kelgen. Jańa qaymaqlı tandırdan tayarlanǵan ıssı shórek, pal yamasa tazalanǵan sheker qosılǵan ıssı shay, miyweler yamasa keptirilgen miyweler hár qanday ózbek shańaraǵında azanǵı awqattıń tiykarı bolıp esaplanadı. Ózbek halqası italyan, francuz yamasa túrk taǵamları menen bir qatarda gastronomiyalıq brend sıpatında tán alınǵan. Ózbek halqası tek ǵana dámi emes, al teń salmaqlılıǵı hám paydalı qásietleri menen de ajıralıp turadı. Dástúriy halqas menyusinde parvarda, halwa, pashmak, hashtak, nisholda, moyqalam, sherbet, orama, nabat, tulumba, paxlava sıyaqlı milliy shireler de bar.
Ádette, halqas ushın ishimliklerden jasıl yamasa qara shay, sonday-aq, shirshay abzal kóredi.
Jaz hám gúzde azanǵı awqattıń tiykarǵı elementleri ıssı shorek penen jelinetuǵın mazalı miyweler bolıp esaplanadı. Júzim hám shorek juplıǵı ásirese belgili. Solay etip, ózbek halqası xalıqtıń mentaliteti hám mádeniyatın sáwlelendiredi, ózbek dasturxanınıń bir bólegi esaplanadı.
Ózbek asxanasında sup hám sorpalar áhmiyetli orın iyeleydi. Milliy suplar júdá toyımlı hám qoyıw boladı. Suplardaǵı tiykarǵı ónimler - qoy yamasa mal góshi, palızlar - piyaz, kartoshka, pomidor hám t.b. sonday-aq, álbette, dástúriy pripravalar - zira, qızıl yamasa qara burısh, koriandr, lavr japıraǵı hám t.b. Ózbeklerde keń tarqalgan suplar: sorpa, mastava, máshxurd hám basqalar.
Kóshede taralıp atırǵan jaǵımlı iyisti, mangalda quwırılǵan mazalı góshtiń iyisin hámme biledi. Gósh Ózbekstanda júdá ataqlı hám kóp tayarlanadı. Hámmege belgili, eń mazalı gósh - bul kábaplar, jaqsılap marinadlanǵan hám ashıq otta tayarlanatuǵın sımlardaǵı gósh.
Ózbek kábapları - bul názik hám shireli gósh neni ańlatatuǵının biliw siyrek imkaniyat. Hesh bolmasa bir mártebe xosh iyisli kábaptıń erigen bólegin tatıp kórseńiz, ózińizdi toqtatıwdıń ilajı joq. Ózbekstanda kábaptıń kóp túrleri tayarlanadı. Klassikalıq ózbek kábabı - bul speciyalar hám pripravalar menen durıs marinadlanǵan, dumbe (qoy mayı) nıń mayda bólekleri bar sımǵa kiygizilgen eń názik gósh. Bunday kábaptı, ádette, qoy góshinen tayarlaydı. Biraq, basqa túrdegi kábaplar da bar: Bawır kábáp (mal bawırınan islengen kábap), Tawıq kábap (tawıqtan), Bespanja (bir waqıttıń ózinde bes shanıshqıda qáliplestirilgen), Charvi kábap (eritilgen may menen qaplanǵan gósh).
Biraq eń kóp tarqalgan hám jergilikli xalıq tárepinen eń jaqsı kóretuģın kábap - Kiyma kábap. Bul qoy góshinen maydalangan kábap. Gósh awızda eriydi hám jaģımlı dám qaldıradı. Ashshı etip quwırılǵan qabıqtaǵı serpimli gósh tilde jarq etedi, kúydirilgen dumbenıń biytákirar dámi hám ájayıp tatımal iyisli dámi bar.
Palaw - Ózbekstannıń dástúriy taģamı. Bul mazalı taǵam júdá ápiwayı ingredientlerden tayarlanadı: gúrish, gósh, pripravalar, geshir hám piyaz. Palaw kúndelikli hám bayram taǵamı sıpatında - ásirese toy, zıyarattan qaytıw, perzent tuwılıwı, yubiley, jerlew máresimi sıyaqlı ilajlarda, sonday-aq, mútájlerge járdem sıpatında beriledi. Ózbek palawı shıǵıs taǵamların biletuǵınlar hám haqıyqıy gurmanlardiń taǵamı bolıp esaplanadı. Dúnyada 100 den aslam palaw retseptleri bolıp, Ózbekstan óziniń qoltańba versiyaları menen maqtanıwı múmkin.
Ózbekstannıń hár bir aymaǵında palaw ózine tán tárizde tayarlanadı. Máselen, Tashkentte "Bayram as" bayram palawı tayarlanadı, Ándijanda palawǵa júzim japıraǵınan islengen "Kovatok palov" qosıwdı jaqsı kóredi, Xiywada palawdıń Xorezm tilindegi "Chalov" eń deistikalıq variantı tayarlanadı. Palaw tayarlaw mádeniyatı hám dástúri 2016-jılı YUNESKOnıń materiallıq emes mádeniy miyrasınıń reprezentativ dizimine kirgizilgen.
Ózbek somsasınday mazalı ónimdi de unatpaw múmkin emes. Somsanı ózbek xalqınıń maqtanıshı, dep aytıw múmkin. Mazalı, xosh iyisli, ıssı, miyrim menen pisirilgen somsa ózbek dasturxanında ayrıqsha orın iyeleydi. Somsanıń bir neshe onlaǵan túrleri bar bolıp, olar bir-birinen tek recept hám salmaǵı menen emes, al ózine tán tayarlaw texnologiyası menen de parıqlanadı. Ádette onı maydalap tuwralǵan gósh yamasa farsh penen tayarlaydı, biraq asqabaq, shpinat, kartoshka, tawıq góshinen paydalanılatuǵın original variantlar da boladı.
Somsada nan sıyaqlı arnawlı ılaydan tayarlanǵan tandırda pisiriledi. Bunday oshaq un ónimlerine tákirarlanbas dám hám iyis beredi, sonıń menen birge, olardıń barlıq paydalı qásietlerin saqlap qaladı. Tandırdıń bir neshe túri bolip, eń kóp tarqalganları vertikal hám gorizontal túrleri. Somsa qamırınıń forması, ólshemleri, túrlerin tańlaw tań qalarlıq. Usınday waqıtta ózbek xalqı gastronomiya kórkem ónerinde qanshelli dóretiwshi hám sheber ekenligin túsinesiz. Bul jerde yarım shar tárizli, eki juplı, qatlamlı hám quwırılǵan, pisirilgen somsalardan tańlaw múmkin.
Mámlekettiń hár bir aymaǵında somsa ózgeshe tárizde, sırlı komponentler hám úlken sheberlikti talap etetuǵın ayrıqsha sheberlik penen pisiriledi. Máselen, Jizzax somsa - gósh salıngan úlken somsa; Buxara somsaları - pisirilgen hám úshmúyesh formada; Alat somsa - mayda qamır hám shireli toltırılǵan; Qarshı somsaları - barmaq formasında hám názik kóriniste; Xorezm somsaları quwırılıp, gósh farshı menen, Kók somsa kók shóp hám shpinat penen pisiriledi.
Ózbekstannıń hár bir aymaǵı tábiyatı ájayıp hám taza, biytákirar úlke. Ózbek diyqanlarınıń kúsh-ǵayratı hám itibarı menen topıraǵında eń mazalı hám paydalı salatlar tayarlaw múmkin bolǵan palızlardı inam etpekte.
Ózbekstandaǵı palızlardıń kóp túrliligi tań qalarlıq. Biraq, bárshe ushın eń súyikli hám jaqsı tanıs salat bul pomidor hám piyazdan tayarlanatuǵın dástúriy salat bolıp, oǵan bolgar hám ashshı burıshtıń bir bólegide qosıladı. Ózbekstanda bunday salat "Achchiq-chuchuk" dep ataladı. "Achchiq-chuchuk" salatı salqın awqat sıpatında ıssı palaw yamasa sháshlik penen birge beriledi.
Ózbekstanlılar suwiq máwsimde Marģilan túrpısinen salat tayarlawdı jaqsı kóredi. Eń kóp tarqalǵan salatlardan biri - túrpi hám ánar dáninen tayarlanǵan salat. Salat ushın túrpi mayda bóleklenip, ánar dánleri qosıladı. Nátiyjede salat jaǵımlı túrshik hám azǵana ánar qıshqılı menen payda boladı. Bunday salat paydalı vitaminler hám mikroelementlerdiń haqıyqıy ǵáziynesi bolıp esaplanadı.
Erte báhárde Ózbekstanda rediska hám máekten salat – «Rediska va tuxum» salatın tayarlawdı jaqsı kóredi. Ádette, salat ushın qızǵılt-qızıl reńdegi Bolgarskaya, sonday-aq, salat ushın júdá qolay keletuǵın Mayskaya sortlı rediskalardan paydalanıladı. Juwmaqlap aytqanda, salat mayda bóleklerge bólingen rediska hám máekten, ústine kók shópler sebilgen, qaymaq salınǵan halda tayarlanadı.
Jáne bir vitaminli salat - kapusta hám bolgar burıshınan tayarlanǵan - "Karam va qalampir" salatı. Maydalap tuwralǵan kapusta hám bolgar burıshınıń aralaspasına may quyıp tayarlasańız, taǵamǵa qosımsha retinde júdá tuwrı keledi.
Álbette, bul Ózbekstanda tatıp kóriwge arzıytuǵın salatlardıń hámmesi emes. Ápiwayı bolıp kóringen salatlardıń ózine tán dámi hám iyisi bar. Sebebi, Ózbekstanda palız ónimleri ekologiyalıq taza ónim bolıp esaplanadı. Sebebi, Ózbekstanda palız ónimleri ekologiyalıq taza ónim bolıp esaplanadı. Klimat, topıraq hám suwdıń quramı sebepli miyweler sonday toyınǵan hám mazalı boladı.